Zyrtarë kroatë dhe veteranë lufte u mblodhën në qytetin e Kninit për të shënuar 30-vjetorin e ofensivës ushtarake të koduar Operacioni Stuhia, i cili shkatërroi një shtet të shkëputur serb dhe i dha fund luftës së pavarësisë në vend në 1995.
Këtë vit kishte më pak vizitorë se zakonisht në ditën kur Kroacia e quan edhe Ditën e Fitores dhe Mirënjohjes për Atdheun, dhe Ditën e Veteranëve Kroatë, sepse, sipas banorëve, vitet e fundit hapësira në sheshin Ante Starcevica të qytetit është rrethuar, kështu që vetëm politikanët dhe gazetarët mund të hyjnë brenda saj.
Delegacione të shumta bënë nderime për veteranët kroatë të vdekur dhe të zhdukur në Monumentin e Fitores Stuhia në shesh. Kurora lulesh u vendosën nga përfaqësues të familjeve të veteranëve kroatë të zhdukur dhe të vdekur, komandantë ushtarakë, zyrtarë shtetërorë dhe përfaqësues të qarqeve dhe qyteteve.
Përvjetori u shënua nga një program fluturimi gjatë të cilit avionët e vjetër MIG 21 dhe Rafales të sapo blerë fluturuan mbi qytet.
Gjatë Operacionit Stuhia (Oluja), më 4-7 gusht 1995, forcat kroate rifituan pothuajse të gjithë territorin e pushtuar në vitin 1991 nga serbët rebelë të Kroacisë. Por ofensiva gjithashtu shkaktoi arratisjen e rreth 200,000 serbëve që u larguan nga Kroacia në një kolonë të gjatë traktorë, autobusësh dhe makinash. Gjithsej 677 civilë, kryesisht serbë, u vranë gjithashtu gjatë dhe pas operacionit, sipas Komitetit Kroat të Helsinkit.
“Stuhia ishte alternativa më efektive për çlirimin e Kroacisë në jug, ku filloi gjithçka”, tha presidenti Zoran Milanoviç, duke shtuar se “ishte goditja e fundit për shtetin kriminal nën kontrollin e udhëheqësit serb Sllobodan Millosheviç.”
“Ne nuk festojmë për të sfiduar apo provokuar dikë. Ne nuk e detyrojmë shpirtin luftëtar mbi popullatën, kjo është e panevojshme. Ne jemi këtu për të kujtuar se sa gjak u desh për t’i rezistuar nënshtrimit”, tha Milanoviçi, i cili do të kandidojë për një mandat të dytë si president në fund të këtij viti.
Kryeministri Andrej Plenkoviç theksoi Stuhinë si një përgjigje të guximshme që rimori pothuajse një të katërtën e territorit kroat, duke mundësuar gjithashtu kthimin e refugjatëve.
“Nuk është zakoni ynë të bëjmë luftëra pushtuese. Stuhia ishte një operacion çlirues, mbrojtës, legjitim dhe i drejtë”, tha Plenkoviç. “Më shumë se 250 veteranë humbën jetën gjatë Stuhisë dhe më shumë se 1,400 u plagosën”, shtoi ai.
“Forca e treguar nga Kroacia në Operacionin Stuhia përmbysi ekuilibrin e fuqisë dhe mundësoi riintegrimin paqësor të rajonit të Danubit kroat”, vazhdoi ai.
Të shtunën, Këshilli Kombëtar Serb, i cili përfaqëson pakicën serbe në Kroaci, mbajti një përkujtimore për viktimat civile të Operacionit Stuhia në fshatin Strmicë, afër Kninit.
“Sot jemi këtu për shkak të atyre që pësuan fatin më të keq, pasi qëndruan në shtëpitë e tyre, duke i besuar ushtrisë dhe qeverisë kroate. Shoqëria kroate duhet të gjejë forcë dhe të pranojë se, për fat të keq, janë kryer krime kundër civilëve serbë”, tha deputetja e Partisë së Pavarur Demokratike Serbe, SDSS, Anja Simpraga.
“Viktimat në Strmicë ishin kryesisht civilë, të moshuar të cilët nuk përbënin rrezik për askënd, por u vranë sikur të ishin, dhe deri më tani askush nuk është mbajtur përgjegjës për këto vrasje”, tha kryetari i SDSS-së, Milorad Pupovaç.
Presidenti i Serbisë fokusohet te rezoluta e Srebrenicës
Presidenti serb Aleksandër Vuçiç duke folur para bordit duke lexuar: “Stuhia është një pogrom” gjatë një përkujtimoreje në Loznicë, Serbi, 3 gusht. Foto: Instagram/buducnostsrbijeav
Serbia ndërkohë mbajti zi për viktimat serbe të Operacionit Stuhia në një ngjarje në qytetin perëndimor serb të Loznicës, të shtunën në mbrëmje, përpara përvjetorit.
Patriarku i Kishës Ortodokse Serbe Porfirije mbajti një shërbim fetar dhe mbajti një fjalim, i ndjekur nga Natasa Basta Djordjeviç, e cila u arratis nga Kroacia në gusht 1995, udhëheqësi serb i Bosnjës Milorad Dodik dhe presidenti serb Aleksandër Vuçiç.
Midis fjalimeve, kishte dëshmi me video të njerëzve që flisnin për përvojat e tyre nga Operacioni Stuhia dhe interluda të dramatizuara në të cilat aktorët portretizonin refugjatët në kolonën e serbëve që ikën nga Kroacia.
Megjithatë, pjesa më e madhe e fjalimit të presidentit Vuçiç nuk kishte në shënjestër Stuhinë, por rezolutën e Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara të miratuar në maj të këtij viti, e cila caktoi 11 korrikun si Ditën Ndërkombëtare vjetore të Reflektimit dhe Përkujtimit të Gjenocidit të vitit 1995 në Srebrenicë, Bosnje.
Këto ditë shënojnë vrasjen masive të mbi 8,000 boshnjakëve në Bosnjën lindore nga forcat serbe të Bosnjës nën drejtimin e Ratko Mlladiçit. Serbia e kundërshtoi ashpër miratimin e rezolutës.
“Ata donin të na shënonin si një komb gjenocidal”, tha Vuçiç. “Dhe ne, në Kombet e Bashkuara, përballë gjithë botës, u ngritëm përballë forcave më të fuqishme të botës dhe thamë ‘mjaft është mjaft’ – mjaft për presionin mbi popullin serb dhe persekutimin e kombit më të vuajtur në Ballkani.”
Që nga viti 2015, autoritetet serbe kanë rritur përmasat e ceremonive që shënojnë përvjetorin e Operacionit Stuhia, duke organizuar ngjarje të mëdha në qytete apo komuna të ndryshme, kryesisht aty ku serbët kroatë u vendosën pasi u larguan në Serbi.
Ngjarja e këtij viti u mbajt në Loznicë në Luginën e Jadarit, e cila është gjithashtu qendra e një mosmarrëveshjeje mbi një minierë të diskutueshme të litiumit që planifikohet të ndërtohet atje. Protestat janë mbajtur në zonë nga vendasit të cilët kanë frikë se minierat e litiumit mund të shkatërrojnë mjedisin lokal.
